اوراق‌قرضه چیست و چه کاربردی دارد؟ به طور خلاصه، اوراق‌قرضه یک سند بدهی است. شما با خرید آن، به یک نهاد بزرگ (مانند دولت یا یک شرکت معتبر) وام می‌دهید و در ازای آن، پرداخت‌های سود دوره‌ای (کوپن) و بازپرداخت اصل پول در سررسید را دریافت می‌کنید. با خرید اوراق قرضه شما به یک طلبکار تبدیل می‌شوید، نه مالک؛ جایگاهی که امنیت سرمایه‌گذاری شما را در مقایسه با سهام به‌شدت افزایش می‌دهد.

درک عمیق بازار اوراق بدهی و اوراق‌قرضه می‌تواند آغازگر ایجاد و تداوم درآمد پایدار و مدیریت هوشمندانه ریسک باشد. در مقاله حاضر با توضیح جامع عناوین زیر به سؤالات شما در این زمینه پاسخ خواهیم داد.

 

تعریف اوراق‌قرضه به زبان ساده

همان‌طور که گفتم، اوراق‌قرضه یک قرارداد وام در مقیاس بزرگ و قابل‌معامله است. شما پول قرض می‌دهید و در ازای آن، دو تعهد اصلی دریافت می‌کنید: پرداخت سودهای دوره‌ای و بازپرداخت اصل مبلغ در تاریخی مشخص در آینده. مهم‌ترین نکته این است که شما طلبکار هستید و در صورت ورشکستگی، بر سهام‌داران برای بازپس‌گیری پول خود اولویت دارید.

تصویر بدهی در برابر مالکیت در اوراق قرضه

سازوکار کلی عملکرد اوراق‌قرضه چگونه است؟

در بازار ایران، ما با دو نوع اصلی جریان نقدی در اوراق بدهی روبرو هستیم:

  • اوراق کوپن دار:
    این اوراق مانند یک حساب بانکی با سود دوره‌ای عمل می‌کنند. برای نمونه، صکوک اجاره شرکت «مپنا» (صمپنا) در فواصل زمانی معین، سود به حساب شما واریز می‌کند.
  • اوراق بدون کوپن (Zero-Coupon):
    شما این اوراق را با تخفیف می‌خرید و در سررسید، قیمت کامل اسمی آن را دریافت می‌کنید. سود شما همین تفاوت قیمت است. بهترین مثال، اسناد خزانه اسلامی (اخزا) است.

 

تفاوت اوراق‌قرضه با سهام و سایر ابزارهای مالی

این جدول، موازنه‌ای را که هر سرمایه‌گذار باید درک کند، به‌خوبی نشان می‌دهد: امنیت جایگاه طلبکاری در اوراق‌قرضه در برابر پتانسیل رشد نامحدود مالکیت در سهام.

ویژگیاوراق بدهی (صکوک و اخزا)سهام عادیسپرده بانکی
ماهیت حقوقیطلبکار (Creditor)مالک (Owner)طلبکار از بانک
نوع بازدهیسود دوره‌ای + سود/زیان سرمایهسود نقدی (DPS) + رشد قیمت سهمسود ثابت
سطح ریسکبسیار پایین تا متوسطبالابسیار پایین (تضمین‌شده)
اولویت در ورشکستگیاولویت بالاآخرین اولویتدارای اولویت و تضمین قانونی

 

نقش اوراق‌قرضه در تأمین مالی شرکت‌ها و دولت

اوراق بدهی، مکانیزم اصلی اقتصاد برای انتقال پس‌اندازها به سمت پروژه‌های سرمایه‌گذاری است. دولت‌ها از طریق آن پروژه‌های زیرساختی عظیمی مانند آزادراه تهران – شمال را تأمین مالی کرده و شرکت‌ها نیز برای تحقق طرح‌های توسعه خود، اقدام به انتشار این اوراق می‌کنند.

 

تاریخچه و جایگاه اوراق‌قرضه در ایران و جهان

در این قسمت به‌طور خلاصه به بیان تاریخچه و جایگاه اوراق‌قرضه در ایران و جهان می‌پردازیم:

سابقه انتشار اوراق‌قرضه در ایران

پیش از انقلاب اسلامی، اوراق‌قرضه متعارف مبتنی بر بهره در ایران منتشر می‌شد. پس از انقلاب و با استقرار قوانین بانکداری اسلامی، این اوراق به دلیل شبهه ربوی بودن متوقف شدند.

 

تحولات قانونی و مقرراتی مرتبط با اوراق‌قرضه

این توقف، زمینه‌ساز نوآوری در نظام مالی ایران شد. ابزارهای مالی اسلامی مانند اوراق مشارکت و سپس انواع پیشرفته‌تر صکوک طراحی شدند. این ابزارها باتکیه‌بر تأمین مالی مبتنی بر دارایی، همان کارکرد اوراق‌قرضه را در چارچوب شریعت اسلام ایفا می‌کنند.

 

انواع اوراق بدهی

پس از آنکه تصمیم به سرمایه‌گذاری در بازار بدهی گرفتید، با جهانی متنوع از اوراق روبرو می‌شوید. به‌عنوان یک تحلیل‌گر، می‌بایست هر ورقه را از چند زاویه دید کلیدی کالبدشکافی کنید تا بتوانید جایگاه واقعی آن را در پورتفوی خود مشخص کنید.

 

طبقه‌بندی اوراق‌قرضه بر اساس ناشر | چه کسی به شما تعهد می‌دهد؟

بهتر است اولین و مهم‌ترین سؤالمان این باشد: «چه کسی در آن‌سوی این قرارداد ایستاده است؟» پاسخ به این سؤال، ریسک اصلی سرمایه‌گذاری را مشخص می‌کند.

  • اوراق دولتی (مانند اخزا)
    این‌ها امن‌ترین گزینه در هر اقتصادی هستند. ناشر، دولت است و ریسک عدم بازپرداخت (نکول) آن‌ها عملاً صفر در نظر گرفته می‌شود. به همین دلیل، بازدهی این اوراق به‌عنوان نرخ بهره بدون ریسک، مبنای قیمت‌گذاری سایر دارایی‌ها قرار می‌گیرد.
  • اوراق شرکتی (مانند انواع صکوک)
    در اینجا، ناشر یک شرکت است. ریسک این اوراق مستقیماً به سلامت مالی، اعتبار و چشم‌انداز آن شرکت بستگی دارد. بهتر است همیشه بازدهی این اوراق را در مقایسه با اوراق دولتی مشابه بسنجید تا متوجه شوید بازار چه «صرف ریسکی» برای اعتبار آن شرکت در نظر گرفته است.
  • اوراق شهرداری (مانند اوراق مشارکت)
    این اوراق توسط نهادهای عمومی محلی منتشر می‌شوند. ریسک آن‌ها به توانایی درآمدزایی آن نهاد (مثلاً از محل عوارض یک پروژه) بستگی دارد.

 

طبقه‌بندی اوراق‌قرضه بر اساس ساختار سوددهی | جریان درآمدی شما چگونه خواهد بود؟

اما سؤال دوم بهتر است این باشد: «این سرمایه‌گذاری چگونه و چه زمانی پول من را برمی‌گرداند؟» پاسخ به این سؤال، استراتژی شما را در برابر نوسانات نرخ بهره مشخص می‌کند.

  • اوراق با نرخ ثابت
    این اوراق، مانند اکثر صکوک اجاره و مرابحه، جریان درآمدی کاملاً قابل‌پیش‌بینی ایجاد می‌کنند. این ویژگی، آن‌ها را به ابزاری عالی برای پوشش ریسک کاهش نرخ بهره در آینده تبدیل می‌کند.
  • اوراق با نرخ شناور
    نرخ سود این اوراق به یک شاخص مرجع (مانند نرخ سود بانکی) وابسته است. این ساختار، یک ابزار دفاعی هوشمندانه در برابر افزایش نرخ بهره است، زیرا درآمد شما همراه با بازار رشد می‌کند.
  • اوراق بدون کوپن (مانند اخزا)
    این اوراق، استراتژی متفاوتی دارند. تمام بازدهی در سررسید محقق می‌شود. این ویژگی باعث می‌شود حساسیت قیمتی (دیرش) آن‌ها به تغییرات نرخ بهره بسیار بالا باشد؛ ابزاری قدرتمند برای کسانی که دیدگاه مشخصی درباره آینده نرخ بهره دارند.

 

تصویر سه ساختار پرداخت سود در اوراق بدهی

 

طبقه‌بندی اوراق‌قرضه بر اساس سررسید | افق زمانی تعهد شما چیست؟

سؤال سوم مربوط به افق زمانی است: «تا چه زمانی سرمایه من درگیر خواهد بود؟»

  • کوتاه‌مدت (کمتر از ۲ سال)
    این اوراق برای مدیریت نقدینگی و سرمایه‌گذارانی که تحمل ریسک نرخ بهره پایینی دارند، ایده‌آل هستند.
  • میان‌مدت (بین ۲ تا ۵ سال)
    این دسته، بهترین تعادل را میان کسب بازدهی معقول و مدیریت ریسک نرخ بهره ارائه می‌دهند و هسته اصلی بسیاری از پورتفوی‌های درآمد ثابت را تشکیل می‌دهد.
  • بلندمدت (بیش از ۵ سال)
    این اوراق بالاترین بازدهی را پیشنهاد می‌دهند، اما درعین‌حال، بالاترین ریسک نرخ بهره را نیز به همراه دارند. بهتر است زمانی به سراغ این اوراق برویم که دیدگاه بلندمدت روشنی درباره مسیر نزولی نرخ بهره داشته باشیم.

 

یک دسته خاص | اوراق‌قرضه قابل‌تبدیل به سهام

در نهایت، به ابزاری می‌رسیم که مرز بین بدهی و مالکیت را جابه‌جا می‌کند. این اوراق، در واقع، یک ورقه بدهی هستند که یک اختیار خرید (Call Option) سهام در آن‌ها تعبیه شده است. این ویژگی به شما به‌عنوان دارنده، این حق را می‌دهد که بدهی خود را به سهام عادی شرکت تبدیل کنید. این ابزار، هم امنیت یک ورقه بدهی (کف قیمتی) و هم پتانسیل رشد یک سهم (سقف باز) را به شما ارائه می‌دهد؛ یک انتخاب هوشمندانه برای سرمایه‌گذارانی که به دنبال ترکیبی از ثبات و رشد هستند.

 

راهنمای سرمایه‌گذاری در اوراق بدهی

شناخت ابزارها تنها نیمی از مسیر است. نیم دیگر، هنر و علمِ به‌کارگیری آنهاست. در ادامه، فرایند فکری یک تحلیل‌گر برای هر تصمیم سرمایه‌گذاری در بازار بدهی را برای شما شرح می‌دهیم. این فرایند از سه‌گام اصلی تشکیل شده است: غربالگری، تحلیل عمیق و درک تصویر کلان.

 

گام اول | یافتن و فیلتر اوراق

اولین قدم، دسترسی به یک دید کامل از بازار است. منبع اصلی، وب‌سایت رسمی شرکت فرابورس ایران است.

  1. وارد سایت شده و از منوی بالا، به مسیر «مرکز داده» -> «دیده‌بان بازار» می‌رویم.
  2. در این بخش، در تب بالا تیک «اوراق با درآمد ثابت» را می‌زنیم.
  3. خروجی اکسلش را دانلود می‌کنیم.

 

تصویر مرحله 1 خرید اوراق قرضه

 

سپس از منوی بالا، به مسیر «مرکز داده» -> «محاسبه بازده اوراق» می‌رویم. با استفاده از این صفحه (داشبورد ردیاب اوراق) و فایل اکسل خروجی، بر اساس دو معیار اولیه، اوراق را فیلتر می‌کنیم:

 

تصویر مرحله 2 خرید اوراق قرضه

 

  • افق زمانی
    در این مرحله باید از خودمان بپرسیم «چه زمانی به پولمان نیاز داریم؟» و با نگاه به ستون «تاریخ سررسید»، گزینه‌های نامناسب را حذف می‌کنیم.
  • نقدشوندگی
    در فایل اکسل با بررسی ستون «حجم معاملات»، مطمئن می‌شویم که ورقه موردنظر، بازار فعالی دارد.

 

گام دوم | تحلیل عمیق 

پس از آنکه لیست اولیه را تهیه کردید، فرایند تحلیل عمیق آغاز می‌شود. بهتر است صرفاً به YTM اسمی نگاه کنید و هر ورقه را از چند فیلتر تحلیلی عبور دهید.

اولین سؤال این است: «بازار چه قیمتی برای ریسک این ناشر در نظر گرفته است؟» برای پاسخ، می‌بایست اسپرد اعتباری را محاسبه می‌کنیم:

  1. YTM یک ورقه بدهی شرکتی (مثلاً صکوک مپنا) را پیدا می‌کنیم.
  2. YTM یک ورقه بدهی دولتی (اخزا) با نزدیک‌ترین سررسید مشابه را نیز پیدا می‌کنیم.
  3. تفاوت این دو YTM، همان اسپرد اعتباری است. سپس این اسپرد را با میانگین تاریخی آن و اسپرد شرکت‌های مشابه مقایسه می‌کنیم تا ارزش نسبی آن را بسنجیم.

پس از ارزیابی اعتبار ناشر، سؤال بعدی این است: «این ورقه قرضه چقدر به تغییرات نرخ بهره حساس است؟» اگر نتوانیم به این سؤال پاسخ دهیم، در واقع، ریسک اصلی سبد خود را نمی‌شناسیم. برای پاسخ به این سؤال، می‌توانید از دو ابزار قدرتمند استفاده کنید: دیرش (Duration) و تحدب (Convexity).

 

دیرش (Duration)

دیرش به ما می‌گوید به‌ازای هر ۱ درصد تغییر در نرخ بهره بازار، قیمت ورقه قرضه تقریباً چند درصد تغییر خواهد کرد. این عدد، مانند یک خط‌کش، حساسیت سرمایه‌گذاری را اندازه‌گیری می‌کند.

مثال عملی: فرض کنید دیرش یک ورقه قرضه، عدد ۴.۲ است.

تحلیل:

اگر نرخ بهره در بازار ۱٪ افزایش یابد، انتظار داریم قیمت این ورقه تقریباً ۴.۲٪ کاهش یابد.

اگر نرخ بهره در بازار ۱٪ کاهش یابد، انتظار داریم قیمت این ورقه تقریباً ۴.۲٪ افزایش یابد.

چرا این موضوع مهم است؟

به‌عنوان یک تحلیل‌گر، اگر پیش‌بینی ما از آینده اقتصاد، کاهش نرخ بهره باشد، به سراغ اوراقی با دیرش بالا (مانند اوراق بلندمدت با کوپن پایین) می‌رویم تا از حداکثر افزایش قیمت بهره‌مند شویم. برعکس، اگر نگران افزایش نرخ بهره باشیم، اوراقی با دیرش پایین (مانند اوراق کوتاه‌مدت) را در سبد خود سنگین‌تر می‌کنیم تا از افت قیمت در امان بمانیم. دیرش، ابزار برای همسو کردن سبد دارایی با دیدگاه کلان اقتصادی‌‌مان است.

تحدب (Convexity)

دیرش یک تقریب خطی است، اما رابطه واقعی قیمت و بازده، غیرخطی است. این خاصیت غیرخطی‌بودن، تحدب نام دارد.

این ویژگی باعث می‌شود که:

  • در زمان کاهش نرخ بهره، افزایش قیمت اوراق بیشتر از آن چیزی باشد که دیرش پیش‌بینی می‌کند. (یک سود مازاد)
  • در زمان افزایش نرخ بهره، کاهش قیمت اوراق کمتر از آن چیزی باشد که دیرش پیش‌بینی می‌کند. (یک زیان کمتر)

در میان دو ورقه قرضه با دیرش یکسان، همیشه ورقه‌ای را انتخاب کنید که تحدب بالاتری دارد. این یعنی در سناریوهای مثبت، سود بیشتری کسب کنید و در سناریوهای منفی، زیان کمتری را متحمل شوید. تحدب بالا، در واقع، یک ضربه – گیر داخلی در برابر نوسانات شدید بازار است.

 

تصویر منحنی بازده غیردولتی

زوایای پنهان اوراق

سؤال سوم: آیا ویژگی پنهانی در این ورقه وجود دارد؟ امیدنامه اوراق را برای یافتن این موارد بررسی می‌کنیم:

  • اختیار خرید (Callable)
    آیا ناشر می‌تواند اوراق را زودتر بازخرید کند؟ این می‌تواند یک ویژگی منفی باشد.
  • اختیار فروش (Puttable)
    آیا می‌توانیم اوراق را زودتر به ناشر بفروشیم؟ این می‌تواند یک ویژگی مثبت باشد.
  • اختیار تبدیل (Convertible)
    آیا ورقه قابل‌تبدیل به سهام است؟ این ویژگی، پتانسیل رشد نامحدودی به سرمایه‌گذاری‌مان اضافه می‌کند.

 

تصویر مشاهده اوراق قرضه در مدارک

 

در نهایت، با استفاده از محاسبه‌گر YTM فرابورس، بازدهی دقیق را برای قیمت ورود موردنظر خود محاسبه کرده و تصمیم نهایی را می‌گیریم.

 

تصویر ytm

گام سوم | خواندن ذهن بازار (ابزار: منحنی بازده)

تحلیل یک ورقه به‌تنهایی کافی نیست؛ باید آن را در بستر کلان بازار قرار داد. برای این کار، منحنی بازده را در سایت فرابورس تحلیل می‌کنیم. این نمودار، انتظارات بازار از آینده نرخ بهره و سلامت اقتصاد را به تصویر می‌کشد.

  • منحنی عادی (صعودی)
    می‌گوید که بازار منتظر رشد اقتصادی است.
  • منحنی معکوس (نزولی)
    یک سیگنال هشداردهنده رکود است.
  • منحنی مسطح
    نشان‌دهنده عدم قطعیت بازار است.

تحلیل شکل این منحنی کمک می‌کند تا استراتژی کلی سبد خود را تعیین کنیم؛ مثلاً در چه سررسیدهایی سرمایه‌گذاری کنیم.

 

تصویر منحنی عادی و معکوس

 

استراتژی‌های ساخت سبد اوراق

پس از تحلیل، نوبت به ساخت سبد می‌رسد. دو استراتژی اصلی که اغلب از آن‌ها استفاده می‌شود عبارت‌اند از:

  • استراتژی نردبان (Bond Laddering)
    در این رویکرد، سرمایه‌مان را بین اوراقی با سررسیدهای متوالی (مثلاً ۱، ۲، ۳، ۴ و ۵ساله) تقسیم می‌کنیم. این کار هم ریسک نرخ بهره را مدیریت می‌کند و هم هر سال، بخشی از پولمان را برای فرصت‌های جدید آزاد می‌کند.
  • استراتژی هالتر (Bond Barbell)
    در این استراتژی، می‌توانیم سرمایه‌مان را در دو انتهای طیف متمرکز کنیم: بخشی در اوراق بسیار کوتاه‌مدت (برای نقدشوندگی) و بخشی در اوراق بسیار بلندمدت (برای کسب بازدهی بالاتر). این رویکرد، ترکیبی از نقدشوندگی و پتانسیل بازدهی بالا را فراهم می‌کند.

 

یک نکته فنی برای معامله‌گران | محدودیت‌های حجم سفارش

به‌عنوان یک نکته عملی، به‌خاطر داشته باشید که بازار بدهی، به خصوص در نمادهای پرمعامله‌ای مانند «اخزا»، دارای محدودیت‌های حجم در هر سفارش است. بر اساس آخرین قوانین فرابورس، حداکثر حجم هر سفارش در این نمادها معمولاً ۵۰۰,۰۰۰ ورقه تعیین می‌شود. این بدان معناست که اگر قصد معامله با حجم‌های بسیار بالا را دارید، باید سفارش خود را به چند بخش تقسیم کنید.

 

مزایا و معایب اوراق قرضه | نگاهی متوازن به اوراق بدهی

هر تصمیم سرمایه‌گذاری، یک موازنه میان ریسک و بازده است. بهتر است هر دو کفه این ترازو را با دقت بسنجم. اوراق بدهی نیز از این قاعده مستثنی نیستند.

 

مزایای سرمایه‌گذاری در اوراق‌قرضه

  • درآمد ثابت و قابل‌پیش‌بینی
    این اصلی‌ترین مزیت اوراق بدهی است. جریان نقدی منظم حاصل از کوپن‌ها، ثبات و پیش‌بینی‌پذیری را به پرتفوی تزریق می‌کند.
  • ریسک پایین‌تر و ارشدیت در بازپرداخت
    در ساختار سرمایه یک شرکت، دارندگان اوراق بدهی (طلبکاران) بر سهام‌داران (مالکین) ارشدیت دارند. این یعنی در صورت بروز مشکل برای شرکت، ما در اولویت بازپرداخت قرار خواهیم گرفت که این امر ریسک سرمایه‌گذاری را به‌شدت کاهش می‌دهد.
  • تنوع‌بخشی و کاهش نوسانات سبد
    یکی از دلایل اصلی که باید همیشه بخشی از سبد را به اوراق بدهی اختصاص دهیم، همبستگی پایین یا منفی آن با بازار سهام است. در دوره‌های رکود بازار سهام، اوراق بدهی (به‌ویژه دولتی) به‌عنوان یک لنگر عمل کرده و از افت شدید کل سبد جلوگیری می‌کنند.
  • مزیت مالیاتی در ایران
    سود حاصل از بسیاری از اوراق بدهی در بازار سرمایه ایران، معاف از مالیات است. این مزیت، بازدهی خالص (پس از کسر مالیات) شما را به شکل قابل‌توجهی افزایش می‌دهد.

 

معایب و ریسک‌های کلیدی اوراق قرضه

  • بازدهی محدود
    در ازای امنیت، پتانسیل رشد نامحدود را فدا می‌کنیم. بازدهی اوراق بدهی به نرخ‌های ازپیش‌تعیین‌شده محدود است و در رشد آتی و سودآوری شرکت سهیم نخواهیم بود.
  • ریسک تورم
    این دشمن خاموش سرمایه‌گذاری‌های با درآمد ثابت است. اگر نرخ تورم از بازدهی اسمی اوراق شما فراتر رود، قدرت خرید ما عملاً در حال کاهش است.
  • ریسک نرخ بهره
    این مهم‌ترین ریسکی است که باید آن را مدیریت کنید. همان‌طور که گفتیم، رابطه قیمت اوراق و نرخ بهره معکوس است. اگر نرخ بهره در اقتصاد افزایش یابد، قیمت اوراق با نرخ ثابت ما در بازار کاهش خواهد یافت.

 

تصویر طیف ریسک و بازده دارایی

اجرا و مدیریت سبد | از تئوری تا عمل

تحلیل بدون اجرا، ارزشی ندارد. در این بخش، به فرایند عملی خرید و راهکارهای مدیریت سبد اوراق بدهی می‌پردازیم.

 

فرایند خرید اوراق | راهنمای گام‌به‌گام

فرایند خرید اوراق بدهی، اگرچه از نظر فنی شباهت زیادی به خرید سهام دارد، اما نیازمند دقت در اجرا و پیروی از یک فرایند منطقی است. در ادامه، این فرایند را در چند گام عملی برای شما تشریح می‌کنیم:

 

گام اول | آماده‌سازی زیرساخت معاملاتی

پیش از هر چیز، به ابزارهای لازم برای ورود به بازار نیاز دارید.

 

  • دریافت کد بورسی
    اگر تاکنون کد بورسی دریافت نکرده‌اید، با ثبت‌نام در سامانه سجام و انجام احراز هویت، این کد یکتا را که شناسنامه شما در بازار سرمایه است، دریافت کنید.
  • انتخاب کارگزاری
    یک کارگزاری معتبر با پلتفرم معاملاتی پایدار و ابزارهای تحلیلی مناسب انتخاب کنید. به‌عنوان‌مثال، کارگزاری آسمان این زیرساخت را برای معامله‌گران فراهم می‌کند.
  • تأمین اعتبار
    حساب معاملاتی خود را به میزان مبلغی که برای سرمایه‌گذاری در نظر گرفته‌اید، شارژ کنید.

 

گام دوم | شناسایی و تحلیل اوراق

این مرحله، قلب فرایند تصمیم‌گیری است که در بخش قبلی به‌تفصیل تشریح کردم. به طور خلاصه:

  • فیلترکردن اوراق:
    با مراجعه به سایت فرابورس، لیست اوراق فعال را بر اساس افق زمانی و نقدشوندگی فیلتر کنید.
  • تحلیل عمیق:
    اوراق منتخب را از نظر اسپرد اعتباری، دیرش و تحدب، و اختیارات تعبیه‌شده بررسی کنید.

 

گام سوم | اجرای معامله در سامانه آنلاین

پس از انتخاب نهایی ورقه بهادار، نوبت به اجرای معامله می‌رسد.

  1. ورود به سامانه: وارد پلتفرم معاملاتی آنلاین کارگزاری خود شوید.
  2. جستجوی نماد: نماد ورقه بهادار موردنظر خود را (مانند «اخزا ۴۰۹») در قسمت جستجو وارد کنید.
  3. تحلیل تابلوی معاملات: به تابلوی سفارش‌ها (Order Book) نگاه کنید. بهترین قیمت‌های خرید (تقاضا) و فروش (عرضه) را مشاهده کنید.
  4. محاسبه نهایی YTM: با استفاده از محاسبه‌گر YTM فرابورس و با درنظرگرفتن بهترین قیمت فروش موجود در تابلو، بازدهی دقیق خود را یک‌بار دیگر محاسبه کنید.

 

ثبت سفارش خرید (Limit Order)

  1. در کادر مربوط به سفارش خرید، تعداد اوراقی را که قصد خرید دارید، وارد کنید.
  2. در کادر قیمت، مبلغ موردنظر خود را ثبت کنید. همیشه استفاده از سفارش با قیمت محدود (Limit Order) است. قیمتی را وارد کنید که YTM مطلوب شما را تأمین کند.
  3. تأیید و ارسال: سفارش خود را بازبینی و ارسال کنید.

 

 گام چهارم| پیگیری و تأیید

پس از ارسال سفارش، وضعیت آن را در بخش «سفارش‌ها» پیگیری کنید. به‌محض اینکه سفارش شما با یک سفارش فروش منطبق شود، معامله انجام شده و ورقه بهادار خریداری‌شده به سبد دارایی (پرتفوی) شما اضافه خواهد شد.

 

 راهکار مدیریت حرفه‌ای اوراق قرضه

مدیریت فعال یک سبد اوراق بدهی، اجرای استراتژی‌هایی مانند نردبان یا هالتر، و پایش مستمر بازار، یک شغل تمام‌وقت است. این کار نیازمند دسترسی به ابزارها، داده‌ها و تخصص حرفه‌ای است. به همین دلیل است که بسیاری از سرمایه‌گذاران، حتی نهادهای بزرگ، مدیریت بخش درآمد ثابت خود را به تیم‌های متخصص می‌سپارند.

از تجربه ما در شرکت مدیریت دارایی آسمان، صندوق‌ درآمد ثابت مانند دامون و سهند دقیقاً برای پاسخ به همین نیاز طراحی شده‌اند. سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها، در واقع، برون‌سپاری تمام آن تحلیل‌های پیچیده‌ای است که در بخش‌های قبل تشریح نمودیم، به تیمی که تمام‌وقت به رصد و بهینه‌سازی سبد خود در این بازار مشغول است. ما با مدیریت حرفه‌ای ریسک‌ها و بهره‌گیری از فرصت‌های بازار، تلاش می‌کنیم بازدهی‌ای رقابتی و باثبات و امن برای سرمایه‌گذاران خود ایجاد کنیم.

 

در پایان این تحلیل، می‌خواهیم به نکته اصلی بازگردیم: بازار اوراق بدهی، یک بازار منفعل برای کسب سود ثابت نیست؛ بلکه یک زمین بازی استراتژیک برای کسانی است که زبان اعداد و اقتصاد را می‌فهمند.

ما در این راهنما، از تعاریف اولیه فراتر رفتیم و به شما نشان دادیم که چگونه با ابزارهای واقعی مانند داشبورد فرابورس، تحلیل اسپرد اعتباری، سنجش دیرش و تحدب، و خواندن منحنی بازده، می‌توان ریسک را به عددی قابل‌اندازه‌گیری تبدیل کرد.

تسلط بر این ابزارها، به شما قدرتی فراتر از خریدوفروش می‌دهد؛ قدرت پیش‌بینی و تصمیم‌گیری استراتژیک. این توانایی، شما را قادر می‌سازد تا سبد دارایی خود را نه بر اساس هیجانات، بلکه بر اساس تحلیل داده‌محور، در برابر نوسانات اقتصاد مقاوم سازید.

سؤالات متداول اوراق قرضه

اوراق مشارکت نوعی از صکوک (اوراق اسلامی) است که شما را در سود یک پروژه شریک می‌کند. اوراق‌قرضه متعارف یک قرارداد وام با بهره ثابت است.

بله تمام اوراق بدهی که در بازار سرمایه ایران منتشر می‌شوند، منطبق با قوانین اسلامی طراحی شده و سرمایه‌گذاری در آن‌ها مجاز است.

ارزش اسمی هر ورقه در بازار ایران معمولاً یک میلیون ریال (صدهزار تومان) است و با مبالغ کم نیز می‌توان این اوراق را خریداری کرد.

برای اوراق کوپن دار، سود در فواصل زمانی مشخص به حساب سجام شما واریز می‌شود. برای اوراق بدون کوپن، بازدهی از تفاوت قیمت خرید و ارزش اسمی در سررسید حاصل می‌شود.

کم‌وبیش، اگر اوراق درستی انتخاب کنیم.

ریسک اعتباری اوراق دولتی مشابه سپرده بانک (نزدیک به صفر) است. اما اوراق‌قرضه دارای ریسک نرخ بهره (نوسان قیمت) هستند که در سپرده بانکی وجود ندارد.

اوراق خزانه اسلامی (اخزا) و صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، گزینه‌های بسیار مناسبی هستند.

در حال حاضر، سود حاصل از اکثر اوراق بدهی پذیرفته‌شده در بازار سرمایه ایران، معاف از مالیات است.

بله برای خرید هر نوع اوراق بهادار در بازار سرمایه، داشتن کد بورسی الزامی است.

ساده‌ترین معیار، بازده جاری است که از تقسیم پرداخت کوپن سالانه بر قیمت روز بازار اوراق به دست می‌آید. معیار کامل‌تر، بازده تا سررسید (YTM) است.

بله از طریق پلتفرم‌های آنلاین تمام کارگزاری‌های رسمی کشور می‌توانید این اوراق را معامله کنید.

با مقایسه بازده تا سررسید (YTM) اوراق مختلف و درنظرگرفتن اعتبار ناشر و سررسید متناسب با اهداف خود، می‌توانید بهترین گزینه را انتخاب کنید.

این وضعیت نشان می‌دهد که اوراق‌قرضه با صرف معامله می‌شود. یعنی قیمت بازار آن از ارزش اسمی‌اش بیشتر است.

اوراق کوپن صفر (Zero-Coupon Bonds) مانند اسناد خزانه اسلامی (اخزا)، بیشترین حساسیت را دارند. دلیل آن این است که کل جریان نقدی آن‌ها در تاریخ سررسید متمرکز شده است.

این ویژگی به ناشر اجازه بازخرید اوراق‌قرضه قبل از سررسید را می‌دهد. ناشران معمولاً زمانی از این حق استفاده می‌کنند که نرخ بهره در بازار کاهش یافته باشد.

مطالب مرتبط دانشنامه

آیا می‌توان سود بانکی را افزایش داد؟ بله. ترفندهایی وجود دارد که سرمایه‌گذاران باتجربه…

افزایش مداوم تورم و ثابت بودن حقوق‌ها موجب شده است بسیاری از حقوق‌بگیران هر…