ارزش خالص دارایی‌ها (NAV) چیست؟

ارزش خالص دارایی‌ها (NAV) نشان‌دهنده ارزش خالص یک موجودیت است و به عنوان ارزش کل دارایی‌های آن منهای ارزش کل بدهی‌های آن محاسبه می‌شود. ارزش خالص دارایی‌ها (NAV) بیشتر در زمینه صندوق‌های مشترک سرمایه‌گذاری به کار می‌رود و نشان‌دهنده قیمت هر واحد (سهم) صندوق در یک تاریخ یا زمان خاص است.

ارزش خالص دارایی‌ها (NAV) معمولاً برای شناسایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری بالقوه صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، استفاده می‌شود. همچنین می‌توان از آن به‌عنوان معیاری جهت ارزش‌گذاری سهام شرکت‌های مختلف در پورتفوی خود استفاده کرد.

لازم به ذکر است که NAV صندوق‌ها به‌صورت روزانه محاسبه می‌شود.

حال در این مقاله به سؤالات زیر پاسخ خواهیم داد:

1. NAV.صندوق درآمد ثابت چیست و چرا اهمیت دارد؟
2. روش‌های محاسبه ارزش هر واحد صندوق درآمد ثابت چگونه است؟
3. فرمول محاسبه ارزش هر واحد صندوق درآمد ثابت چیست؟
4. عوامل مؤثر بر تغییرات NAV صندوق درآمد ثابت چیست؟

NAV صندوق درآمد ثابت چیست و چرا اهمیت دارد؟

(Net Asset Value) NAV یا ارزش خالص دارایی‌ها، نشان‌دهنده ارزش واقعی دارایی‌های یک صندوق پس از کسر بدهی‌ها است. به عبارت ساده، وقتی بدهی‌های صندوق را از تمامی دارایی‌های صندوق کسر کنیم، به عددی می‌رسیم که اگر بر تعداد کل واحدهای صادرشده صندوق تقسیم شود، ارزش هر واحد سرمایه‌گذاری (NAV هر واحد) به دست می‌آید.

از نظر تئوری، هر نهاد تجاری یا محصول مالی که به مفاهیم حسابداری دارایی‌ها و بدهی‌ها می‌پردازد، می‌تواند یک NAV داشته باشد. در زمینه شرکت‌ها و نهادهای تجاری، تفاوت بین دارایی‌ها و بدهی‌ها به‌عنوان خالص دارایی یا خالص ارزش یا سرمایه شرکت شناخته می‌شود.

چرا NAV مهم است؟

• تعیین قیمت خریدوفروش واحدهای صندوق
• ارزیابی عملکرد و کارایی مدیریت صندوق
• تحلیل سودآوری صندوق در بازه‌های زمانی مختلف

روش‌های محاسبه ارزش هر واحد صندوق درآمد ثابت

برای محاسبه ارزش هر واحد، ابتدا باید ارزش کل دارایی‌های صندوق مشخص شود که شامل موارد زیر است:

کسر بدهی‌های صندوق

بدهی‌ها شامل هزینه‌های مدیریت، کارمزدها، مالیات و سایر بدهی‌های جاری است.

تقسیم بر تعداد واحدها

پس از محاسبه  NAV کل، با تقسیم آن بر تعداد کل واحدها، NAV هر واحد مشخص می‌شود.

فرمول محاسبه ارزش هر واحد صندوق درآمد ثابت

فرمول محاسبه ارزش خالص دارایی‌ها صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک بسیار ساده است:

فرمول محاسبه ارزش خالص دارایی‌ها صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک (NAV)

عوامل مؤثر بر تغییرات NAV صندوق درآمد ثابت

NAV تحت‌تأثیر مجموعه‌ای از عوامل اقتصادی و مدیریتی قرار دارد. جدول زیر به بررسی این عوامل می‌پردازد:

نکته: افزایش نرخ بهره بانکی منجر به کاهش ارزش بازار اوراق با درآمد ثابت می‌شود، بنابراین NAV کاهش می‌یابد. در مقابل، کاهش نرخ بهره می‌تواند باعث افزایش NAV شود.

NAV صندوق‌های درآمد ثابت صدور و ابطالی

یک صندوق با جمع‌آوری پول از تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران کار می‌کند. سپس از سرمایه جمع‌آوری شده برای سرمایه‌گذاری در انواع سهام و دیگر اوراق بهادار مالی که متناسب باهدف سرمایه‌گذاری صندوق است، استفاده می‌کند.

هر سرمایه‌گذار به نسبت تعداد واحدهایی که در صندوق دارد از عواید صندوق بهره‌مند می‌شود و آزاد است که در زمان مدنظر خود واحدهای خود را به فروش برساند یا اصطلاحاً ابطال کند. ازآنجاکه خریدوفروش (صدور و ابطال) منظم واحدهای صندوق پس از راه‌اندازی صندوق آغاز می‌شود، مکانیزمی برای قیمت‌گذاری واحدهای صندوق لازم است. این مکانیزم قیمت‌گذاری بر اساس ارزش خالص دارایی‌ها (NAV) است.

بر خلاف سهام و واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل‌معامله در بورس (ETF) که قیمت آن در هر ثانیه از بازار تغییر می‌کند، صندوق‌های سرمایه‌گذاری صدور ابطالی در زمان بازار تغییر ارزش ندارند چون اساسا در بازار معامله نمی‌شوند. در عوض این صندوق‌ها در پایان متدولوژی روز بر اساس دارایی‌ها و بدهی‌های خود قیمت‌گذاری می‌شوند. در واقع هنگامی که سرمایه‌گذاران در طول یک روز واحدهای جدید این صندوق‌ها را خریداری می‌کنند، تعداد واحدهای صندوق تغییر می‌کند.

از سوی دیگر دارایی‌های یک صندوق مشترک شامل کل ارزش بازار سرمایه‌گذاری‌های صندوق، از جمله، دریافتی‌ها و درآمدهای تعهد شده است که ارزش بازار صندوق بر اساس قیمت‌های پایانی اوراق بهادار موجود در سبد صندوق، هر روز یک بار محاسبه می‌شود. دریافتی‌های صندوق شامل مواردی همچون سود سهام در یک روز کاری هستند، در حالی که درآمد تعهد شده اشاره به پولی دارد که توسط یک صندوق به دست می‌آید؛ اما هنوز دریافت نشده است. مجموع تمام این اقلام و هر یک از گونه‌های آنان دارایی‌های صندوق را تشکیل می‌دهند.

بدهی‌های یک صندوق مشترک به طور معمول شامل پول بدهکار به بانک‌ها، در انتظار پرداخت‌ها و انواع هزینه‌های مدیون به نهادهای مختلف مرتبط است. چنین جریان‌های خروجی ممکن است بسته به افق پرداخت به‌عنوان بدهی‌های بلندمدت یا کوتاه‌مدت طبقه‌بندی شوند. بدهی‌های یک صندوق همچنین شامل هزینه‌های تعهد شده، مانند حقوق کارکنان، تأسیسات، هزینه‌های عملیاتی، هزینه‌های مدیریت، هزینه‌های توزیع و بازاریابی، هزینه‌های حسابرسی و دیگر هزینه‌های عملیاتی است.

NAV  صندوق‌های درآمد ثابت ETF

ازآنجاکه صندوق‌های قابل‌معامله در بورس (ETF) همانند سهام در معاملات روزانه بازار تعیین ارزش می‌شوند، ممکن است ارزش خالص دارایی‌های بازار آنان اندکی بالاتر یا پایین‌تر از ارزش خالص دارایی‌های واقعی باشد. این مسئله می‌تواند فرصت‌های تجاری سودآوری را برای معامله‌گران این صندوق‌ها جهت شناساندن زمان خریدوفروش واحدهای صندوق، ایجاد کند.

مشابه صندوق‌های سرمایه‌گذاری صدور ابطالی، صندوق‌های قابل‌معامله در بورس (ETF) نیز همچنین NAV  روزانه خود را در نزدیکی ارزش بازار صندوق برای مقاصد گزارش‌دهی محاسبه می‌کنند.

انواع NAV

مقایسه NAV در صندوق درآمد ثابت با صندوق‌های سهامی و مختلط

• صندوق درآمد ثابت: NAV نوسان کمتری دارد؛ چون دارایی‌ها عمدتاً اوراق با درآمد ثابت هستند.
• صندوق سهامی: NAV به‌شدت تحت‌تأثیر بازار سهام است.
• صندوق مختلط: ترکیبی از نوسان‌پذیری متوسط را دارد.

NAV صندوق‌های درآمد ثابت معمولاً پایدارتر از سایر انواع صندوق‌هاست، زیرا دارایی‌های آن در اوراق کم‌ریسک سرمایه‌گذاری می‌شود.

نحوه محاسبه سود در صندوق‌های درآمد ثابت

سود صندوق‌های درآمد ثابت معمولاً به دو روش پرداخت می‌شود:

• سود دوره‌ای (Distribution Yield): برخی صندوق‌ها سود را به‌صورت ماهانه، دوماهه یا سه‌ماهه به‌حساب سرمایه‌گذار واریز می‌کنند.
• سود سرمایه‌ای (Capital Gain): در برخی دیگر، سود به‌صورت افزایش قیمت NAV هر واحد خود را نشان می‌دهد و سرمایه‌گذار در هنگام فروش، از افزایش ارزش سرمایه‌گذاری سود می‌برد.

محاسبه NAV در صندوق‌های درآمد ثابت بر اساس دارایی‌های خالص صندوق انجام می‌شود و عوامل مختلفی مانند نرخ بهره، هزینه‌های مدیریت و عملکرد اوراق بر آن تأثیر می‌گذارند. با درک این مفاهیم، سرمایه‌گذاران می‌توانند تصمیمات بهتری برای سرمایه‌گذاری بگیرند.

برخی صندوق‌ها سود را فقط به‌صورت افزایش NAV (مثل صندوق‌های قابل‌معامله در بورس – ETF) و برخی به‌صورت نقدی (مثل صندوق‌های صدور و ابطالی) پرداخت می‌کنند.

توجه: نوع پرداخت سود (نقدی یا سرمایه‌ای) معمولاً در امیدنامه یا وب‌سایت رسمی هر صندوق درج شده است.

چگونه NAV صندوق درآمد ثابت را روزانه بررسی کنیم؟

NAV صندوق‌ها معمولاً در سایت رسمی خود صندوق یا از طریق سامانه «فیپیران» (www.fipiran.com) به‌روزرسانی می‌شود. بررسی روزانه NAV به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند روند سودآوری، پرداخت سود، یا نوسانات را بهتر تحلیل کنند.

کاربرد NAV برای سرمایه‌گذاران

سرمایه‌گذاران صندوق اغلب سعی می‌کنند عملکرد یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک را بر اساس تفاوت‌های ارزش خالص دارایی‌ها بین دو تاریخ ارزیابی کنند. ارزش خالص دارایی‌ها اغلب به ارزش دفتری واحدهای صندوق نزدیک است. صندوق‌هایی که پیش‌بینی می‌شود رشد بالایی داشته باشند، به طور سنتی بیشتر از آنچه NAV نشان می‌دهد، ارزش دارند؛ بنابراین NAV اغلب برای یافتن سرمایه‌گذاری‌های زیر قیمت یا بالاتر از قیمت نسبت به ارزش بازار سنجیده می‌شود.

همچنین یکی از بهترین معیارهای ممکن برای سنجش عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری، بازده کل سالانه است که نرخ واقعی بازگشت سود از یک سرمایه‌گذاری در طول یک دوره ارزیابی است.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک معمولاً تمام درآمد خود (مانند سود سهام و بهره به‌دست‌آمده) را به سهام‌داران خودپرداخت می‌کنند. علاوه بر این، موظف به توزیع سود سرمایه تحقق‌یافته انباشته شده به سهام‌داران هستند.