۱۴۰۴-۰۲-۱۰ 
۰۸:۰۱ 
اشتراک گذاری
ریسک صندوق درآمد ثابت چقدر است؟ آیا این صندوق‌ها می‌توانند سپرده‌ی امنی برای دارایی سرمایه‌گذاران باشند؟
صندوق درآمد ثابت از جمله ابزارهای محبوب سرمایه‌گذاری برای افرادی است که به دنبال بازدهی نسبتاً پایدار با ریسک کم هستند. این صندوق‌ها عمدتاً در اوراق بهادار با درآمد ثابت مانند اوراق مشارکت، سپرده‌های بانکی و سایر ابزارهای کم‌ریسک سرمایه‌گذاری می‌کنند.
در این مقاله، ضمن پاسخ به سؤالات مطرح شده در مورد ریسک صندوق درآمد ثابت، به مقایسه‌ی ریسک صندوق‌ها با دیگر دارایی‌ها می‌پردازیم و با ویژگی‌های منحصربه‌فرد این صندوق‌ها، بیشتر آشنا می‌شویم.
ریسک صندوق‌های درآمد ثابت چقدر است؟
صندوق‌های درآمد ثابت به‌طورکلی کم‌ریسک‌ترین نوع صندوق سرمایه‌گذاری محسوب می‌شوند. ریسک نزدیک به صفر این صندوق‌ها به دلیل ماهیت سرمایه‌گذاری‌شان روی دارایی‌های کم‌ریسکی مانند سپرده‌های بانکی، اوراق بهادار با درآمد ثابت و درصد کمی سهام است.
در جدول زیر به عوامل مؤثر بر انواع ریسک در صندوق‌های درآمد ثابت اشاره شده است.
| معیار ریسک | عوامل مؤثر |
|---|---|
| ریسک نقدشوندگی | قابلیت خریدوفروش روزانه |
| ریسک کاهش اصل سرمایه | سرمایه‌گذاری در اوراق بدهی کم‌اعتبار، نوسان نرخ بهره ( این موارد بسیار نادر است) |
| ریسک اعتباری | بستگی به ترکیب دارایی‌های صندوق دارد |
| ریسک نرخ بهره | تأثیرپذیر از سیاست‌های بانک مرکزی |
پرسودترین صندوق‌های درآمد ثابت
صندوق درآمد ثابت آسمان دامون، قابل‌معامله در بورس (ETF) و صندوق درآمد ثابت آسمان سهند (صدور و ابطالی)، از پرسودترین و درعین‌حال کم‌ریسک‌ترین صندوق‌های درآمد ثابت در بازار سرمایه هستند که از نظر میزان سوددهی در بین پربازده‌ترین صندوق‌های درآمد ثابت بورسی قرار می‌گیرند.
چه زمانی صندوق درآمد ثابت انتخاب مناسبی است؟
- برای سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت (کمتر از ۱ سال):
به دلیل ریسک بسیار پایین‌تر نسبت به بازار سهام و درعین‌حال نقدشوندگی بالایی که دارد.
- برای سرمایه‌گذاران محافظه‌کار:
صندوق‌های درآمد ثابت برای سرمایه‌گذارانی که تحمل نوسانات کمتری دارند و یا به درآمد ثابت ماهانه نیاز دارند گزینهٔ مناسبی است.
- در شرایط بی‌ثبات اقتصادی:
هنگام افزایش نرخ بهره بانکی و یا در دوران رکود بازار سهام، صندوق درآمد ثابت بهترین گزینه برای ادامه فعالیت در بازار سرمایه است.
ویژگی‌های مثبت صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت
امنیت بالای سرمایه‌گذاری
- به دلیل ساختار این صندوق در دارایی کم‌ریسک (حداقل ۷۰-۹۰% دارایی‌ها در اوراق کم‌ریسک سرمایه‌گذاری می‌شوند)
- دارای پشتوانه اوراق با درآمد ثابت (شامل اوراق مشارکت، گواهی سپرده و سایر ابزارهای بدهی)
- دارای کمترین نوسان ارزش واحدهای سرمایه‌گذاری نسبت به سایر صندوق‌ها
نقدشوندگی بالا
- امکان خریدوفروش روزانه واحدهای سرمایه‌گذاری
- تسویه سریع (معمولاً ۱-۳ روز کاری)
- نداشتن جریمه برداشت یا نرخ شکست هنگام فروش واحدهای صندوق
- عدم وجود محدودیت زمانی برای نگهداری (برخلاف سپرده‌های بانکی)
سهولت در سرمایه‌گذاری
- پایین بودن حداقل سرمایه اولیه (صندوق سهند از 1000 تومان، صندوق دامون از 100 هزار تومان)
- فرایند سرمایه‌گذاری ساده بدون نیاز به دانش تخصصی
- امکان سرمایه‌گذاری آنلاین از طریق سامانه‌های معاملاتی
مدیریت حرفه‌ای
- مدیریت توسط تیمی متخصصین بازار سرمایه
- تخصیص بهینه دارایی‌ها بین انواع اوراق با درآمد ثابت
- پایش مستمر بازار و بهینه‌سازی سبد سرمایه‌گذاری
تنوع سرمایه‌گذاری
- دسترسی غیرمستقیم به اوراق با درآمد ثابت که معمولاً در بازار در دسترس نیستند
- امکان سرمایه‌گذاری در ترکیبی از اوراق با سررسیدها و نرخ‌های مختلف
- کاهش ریسک از طریق تنوع‌بخشی خودکار
شفافیت اطلاعاتی
- ارائه گزارش‌های دوره‌ای از ترکیب دارایی‌ها
- اعلام NAV روزانه
- درج اطلاعات کامل در سایت صندوق
بازدهی نسبتاً پایدار
- بازدهی بالاتر از سپرده‌های بانکی: معمولاً بیشتر از نرخ سود بانکی
- پرداخت سود دوره‌ای: بسیاری از صندوق‌ها سود ماهانه یا سه‌ماهه پرداخت می‌کنند
- کسب سود روزشمار: برخلاف سپرده‌های بانکی که سود ماه‌شمار به همراه جریمه برداشت دارند
معافیت مالیاتی
- معاف از مالیات بر ارزش‌افزوده خرید و فروش
- معاف از مالیات بر درآمد نقل‌وانتقال
- معافیت مالیاتی برای صندوق‌های دارای مجوز از سازمان بورس
امکان پیش‌بینی سود و پرداخت به‌موقع آن در صندوق‌های درآمد ثابت
صندوق‌های درآمد ثابت به دلیل ماهیت دارایی‌هایشان، بالاترین سطح پیش‌بینی‌پذیری سود را در میان انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارند:
مکانیزم پیش‌بینی سود
- محاسبه بر اساس سود قطعی اوراق: بیش از ۷۰% دارایی‌ها را اوراق با سود ثابت (مثل مشارکت، مرابحه، سپرده) تشکیل می‌دهد.
- نرخ سود مشخص دارایی‌ها: سود اوراق از ابتدا مشخص و تضمین شده است.
- مدل‌های مالی دقیق: صندوق‌ها بادقت بالایی می‌توانند سود ماهانه را پیش‌بینی نمایند.
پرداخت به‌موقع سود
- سازوکار تضمین پرداخت به‌موقع
ذخیره نقدی: معمولاً ۵-۱۰% دارایی‌ها به‌صورت نقد نگهداری می‌شود.
زمان‌بندی منظم: پرداخت سود‌ها به‌صورت منظم پرداخت می‌شود.
سیستم نظارتی سازمان بورس: به دلیل وجود نهاد نظارتی پرداخت سود طبق قوانین سازمان بورس است.
- آمار پرداخت به‌موقع
نرخ موفقیت پرداخت: ۹۸% صندوق‌ها در سال ۱۴۰۲ سود را به‌موقع پرداخت کرده‌اند.
تأخیرهای احتمالی: پرداخت‌ها به‌صورت معمول در کمتر از ۳ روز کاری انجام خواهد شد.
نقش تجربه و تخصص مدیران حرفه‌ای در مدیریت صندوق‌ها
مدیریت صندوق‌های درآمد ثابت به‌ظاهر ساده می‌نماید، اما در واقع نیازمند تخصص مالی پیشرفته و تجربه در بازار مالی است. یک مدیر حرفه‌ای می‌تواند تفاوت معناداری در بازدهی و ریسک صندوق ایجاد کند.
بهینه‌سازی ترکیب دارایی‌ها
مدیران حرفه‌ای هم‌زمان با تخصیص هوشمند بین اوراق مختلف (دولتی، شرکتی، بانکی) و مدیریت سررسیدها برای کاهش ریسک نرخ بهره، با تنوع‌‌بخشیدن به سبد دارایی، ریسک صندوق‌ها را به حداقل می‌رسانند.
زمان‌بندی بازار
مدیران صندوق‌ها با تشخیص زمان خرید اوراق با بازدهی مناسب، مدیریت نقدینگی در زمان بحران بازار و پیش‌بینی نرخ بهره، سعی در افزایش بازدهی سود صندوق‌ها دارند.
ارزیابی اعتباری
مدیران با تحلیل توان مالی ناشران اوراق و پایش مستمر ریسک اعتباری، از سرمایه‌گذاری در اوراق پرریسک خودداری می‌نمایند.
مدیریت ریسک
از وظایف مدیران حرفه‌ای، محاسبه ارزش در معرض خطر (VaR)، استراتژی پوشش ریسک و برنامه‌ریزی برای سناریوهای مختلف بازار است.
گزارش‌دهی شفاف
ارائه گزارش‌های تحلیلی به سرمایه‌گذاران و شفاف‌سازی عملکرد و استراتژی‌ها از مزایای استفاده از مدیران حرفه‌ای در مدیریت صندوق‌ها است.
امکان سود بیشتر در صندوق‌های درآمد ثابت نسبت به سپرده‌های بانکی
صندوق‌های درآمد ثابت به طور معمول بیشتر از نرخ سود سپرده‌های بانکی بازدهی ایجاد می‌کنند. این تفاوت در بلندمدت می‌تواند به مبلغ قابل‌توجهی تبدیل شود.
دسترسی به اوراق با سود بالاتر
- سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت با سود 34-38%
- خرید گواهی‌های سپرده خاص با نرخ‌های ویژه
- استفاده از اوراق مرابحه و صکوک با بازدهی بالا
مدیریت فعال پرتفوی
- بهینه‌سازی زمان خریدوفروش اوراق
- سودسازی از تفاوت نرخ‌ها در بازار ثانویه
- استفاده از موقعیت‌های آربیتراژی
صرفه‌جویی ناشی از مقیاس
- خرید عمده اوراق با قیمت‌های بهتر
- دسترسی به فرصت‌های انحصاری سرمایه‌گذاری
- دریافت نرخ سود ترجیحی از بانک ها باتوجه به میزان بالای ورود سرمایه به بانک
صندوق درآمد ثابت به‌عنوان یکی از ایمن‌ترین ابزارهای سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه ایران، با ترکیبی منحصربه‌فرد از ویژگی‌های مثبت، گزینه‌ای ایده‌آل برای طیف وسیعی از سرمایه‌گذاران محسوب می‌شوند. این صندوق‌ها با ریسک پایین و بازدهی بالاتر از سپرده‌های بانکی، نقطه تعادل هوشمندانه‌ای بین امنیت در سرمایه‌گذاری و سودآوری ایجاد کرده‌اند.
