۱۴۰۴-۰۴-۰۸ 
۰۶:۰۹ 
اشتراک گذاری کدام گزینه برای سرمایه‌گذاری امن و پرسود بهتر است؟ صندوق درآمد ثابت یا بانک؟
انتخاب بین صندوق درآمد ثابت یا سپرده‌ی بانکی، به اهداف، میزان ریسک‌پذیری و شرایط فردی سرمایه‌گذار بستگی دارد. این انتخاب یکی از دغدغه‌های همیشگی سرمایه‌گذارانی است که به دنبال گزینه‌ای با ریسک پایین و بازدهی قابل‌قبول هستند. هر دو گزینه مزایا و معایب خاص خود را دارند و یک تصمیم آگاهانه مستلزم افزایش دانش در مورد عملکرد این دو گزینه است.
صندوق‌های با درآمد ثابت معمولاً سود بیشتری نسبت به سپرده‌های بانکی دارند، سود معاف از مالیات داشته و البته جریمه نقدشوندگی نیز ندارند اما سپرده بانکی نیز قطعا مزایای خاص خود را دارد.
در این مقاله جامع در پنج گام به شما کمک میکنیم تا تصمیم بهتری انجام دهید:
گام اول، آشنایی با صندوق درآمد ثابت
گام دوم، در این گام تفاوت های صندوق درآمد ثابت با سپرده بانکی را بررسی میکنیم
گام سوم،
و در نهایت در گام سوم تمام نکاتی که برای یک انتخاب خوب باید در نظر بگیرید را بررسی خواهیم کرد.
- صندوق درآمد ثابت چیست و چه تفاوتی با سپرده‌ی بانکی دارد؟
- مزایا و معایب سرمایه‌گذاری در صندوق درآمد ثابت و بانک در چیست؟
- سوددهی بانک و صندوق درآمد ثابت چگونه است؟
صندوق درآمد ثابت چیست؟
صندوق درآمد ثابت (Fixed Income Fund) یکی از انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک است که عمده دارایی‌های خود را در اوراق بهادار با درآمد ثابت مانند اوراق مشارکت، اوراق خزانه، گواهی سپرده بانکی و سایر ابزارهای مشابه سرمایه‌گذاری می‌کند.
هدف اصلی این صندوق‌ها، کسب بازدهی پایدار و کم‌نوسان برای سرمایه‌گذاران است. این صندوق‌ها توسط مدیران حرفه‌ای و تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کنند و شفافیت اطلاعاتی بالایی دارند. سود حاصل از این صندوق‌ها معمولاً به‌صورت دوره‌ای (مثلاً ماهانه) به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌شود و یا به ارزش واحدهای سرمایه‌گذاری آن‌ها افزوده می‌گردد.
تفاوت صندوق درآمد ثابت و بانک چیست؟
برای درک بهتر اینکه صندوق درآمد ثابت یا سپرده‌ی بانکی کدام یک برای شما مناسب‌تر است، باید با تفاوت‌های کلیدی آن‌ها آشنا شویم:
1.میزان سود پرداختی:
صندوق درآمد ثابت: معمولاً سودی کمی بالاتر از سپرده‌های بانکی ارائه می‌دهند. این سود پیش‌بینی شده است و تحقق آن به عملکرد مدیر صندوق و دارایی‌های سبد بستگی دارد، هرچند در صندوق‌های درآمد ثابت، ریسک عدم تحقق سود پیش‌بینی شده بسیار پایین است.
بانک: سود سپرده‌های بانکی قطعی و تضمین شده توسط بانک مرکزی (تا سقف معین توسط صندوق ضمانت سپرده‌ها) است. نرخ سود معمولاً توسط شورای پول و اعتبار تعیین می‌شود و در طول دوره قرارداد ثابت می‌ماند.
2.نحوه سوددهی:
صندوق درآمد ثابت: سود می‌تواند به‌صورت دوره‌ای (مثلاً ماهانه) به‌حساب سرمایه‌گذار واریز شود (در صندوق‌های با تقسیم سود) یا به ارزش واحدهای سرمایه‌گذاری اضافه گردد (در صندوق‌های بدون تقسیم سود) که منجر به ایجاد سود مرکب می‌شود. محاسبه سود در این صندوق‌ها اغلب روزشمار است.
بانک: سود سپرده‌های بلندمدت معمولاً ماه‌شمار است و در تاریخ مشخصی به‌حساب واریز می‌شود. سود روزشمار در سپرده‌های کوتاه‌مدت عادی رایج‌تر است، هرچند قوانین اخیر سود روزشمار را برای سپرده‌های سرمایه‌گذاری بلندمدت محدود کرده است.
3.امنیت و ضمانت سرمایه‌گذاری:
صندوق درآمد ثابت: اصل سرمایه در صندوق‌های درآمد ثابت تضمین شده نیست، اما به دلیل ماهیت دارایی‌هایشان (عمدتاً اوراق دولتی و سپرده‌های بانکی) ریسک بسیار پایینی دارند. این صندوق‌ها تحت نظارت سازمان بورس هستند.
بانک: سپرده‌های بانکی (اصل و سود) تا سقف معینی توسط صندوق ضمانت سپرده‌ها تضمین می‌شوند که بالاترین سطح امنیت را برای سرمایه‌گذار فراهم می‌کند.
4.شفافیت اطلاعاتی و گزارش‌دهی:
صندوق درآمد ثابت: از شفافیت بالایی برخوردارند. اطلاعات مربوط به ترکیب دارایی‌ها، بازدهی گذشته، مدیران صندوق و ارزش خالص دارایی‌ها (NAV) به‌صورت روزانه در وب‌سایت صندوق و سامانه کدال منتشر می‌شود.
بانک: شفافیت در مورد نحوه استفاده از سپرده‌ها و ترکیب دارایی‌های بانک به‌اندازه صندوق‌ها برای عموم سپرده‌گذاران وجود ندارد، هرچند بانک‌ها نیز گزارش‌های مالی خود را منتشر می‌کنند.
5.نحوه سرمایه‌گذاری:
صندوق درآمد ثابت: سرمایه‌گذاری از طریق خرید واحدهای صندوق (صدور واحد) انجام می‌شود که می‌تواند از طریق شعب کارگزاری‌ها، سامانه‌های آنلاین معاملاتی (برای صندوق‌های قابل‌معامله یا ETF یا وب‌سایت خود صندوق) صورت گیرد.
بانک: سرمایه‌گذاری با افتتاح حساب سپرده (کوتاه‌مدت یا بلندمدت) در شعب بانک یا از طریق اینترنت بانک و موبایل بانک انجام می‌شود.
6.نقدشوندگی:
صندوق درآمد ثابت: نقدشوندگی بالایی دارند. برای صندوق‌های قابل‌معامله (ETF)، خریدوفروش واحدها در ساعات معاملات بورس به‌سرعت انجام می‌شود. برای صندوق‌های مبتنی بر صدور و ابطال، فرایند ابطال واحد و دریافت وجه معمولاً بین یک تا چند روز کاری زمان می‌برد.
بانک: سپرده‌های جاری و کوتاه‌مدت نقدشوندگی آنی دارند. سپرده‌های بلندمدت در صورت برداشت پیش از موعد سررسید، مشمول نرخ شکست سود می‌شوند.
7.نرخ شکست سود:
صندوق درآمد ثابت: مفهوم “نرخ شکست” به معنای بانکی در صندوق‌ها وجود ندارد. سود واقعی صندوق بر اساس عملکرد دارایی‌ها محاسبه می‌شود و سود پیش‌بینی شده تضمینی نیست، هرچند معمولاً به آن نزدیک است.
بانک: در صورت برداشت سپرده بلندمدت پیش از تاریخ سررسید، سودی کمتر از نرخ توافق شده و مطابق با نرخ شکست (که معمولاً معادل سود سپرده کوتاه‌مدت است) به سپرده‌گذار پرداخت می‌شود.
8.ترکیب دارایی‌ها:
صندوق درآمد ثابت: پرتفوی متنوعی از اوراق با درآمد ثابت (حداقل ۷۰-۹۰ درصد بسته به نوع صندوق) مانند اوراق مشارکت دولتی و شرکتی، اسناد خزانه، گواهی سپرده بانکی و بخش کوچکی نیز ممکن است سهام (تا سقف معین در برخی صندوق‌ها) باشد.
بانک: سپرده‌های مشتریان منابع بانک را تشکیل می‌دهند و بانک از این منابع برای اعطای تسهیلات و سایر سرمایه‌گذاری‌ها طبق ضوابط بانک مرکزی استفاده می‌کند. سپرده‌گذار مالکیت مستقیمی بر دارایی خاصی ندارد.
تفاوت صندوق با بانک در حسابداری
از منظر تفاوت صندوق با بانک در حسابداری برای یک سرمایه‌گذار حقیقی، سپرده بانکی به‌عنوان “موجودی نقد و بانک” یا “سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت یا بلندمدت” در حساب‌های شخصی یا شرکتی ثبت می‌شود و سود آن به‌عنوان درآمد بهره شناسایی می‌گردد.
سرمایه‌گذاری در واحدهای صندوق درآمد ثابت نیز به‌عنوان “سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار” یا “سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها” ثبت شده و درآمد حاصل از آن می‌تواند ناشی از سود تقسیمی یا افزایش ارزش واحدها باشد.
تفاوت صندوق و بانک در حسابداری برای خود این نهادها بسیار پیچیده‌تر است؛ بانک‌ها عملیات بانکی و اعطای تسهیلات را ثبت می‌کنند، درحالی‌که صندوق‌ها پرتفوی اوراق بهادار خود را مدیریت و ارزش‌گذاری می‌کنند.
مزایا و معایب سرمایه‌گذاری در صندوق و بانک
تفاوت سپرده با صندوق، منجر به مزایا و معایبی برای هر یک می‌شود.
مزایای سرمایه‌گذاری در صندوق درآمد ثابت:
- بازدهی بالقوه بالاتر: اغلب سودی بیشتر از سپرده‌های بانکی ارائه می‌دهند.
- سود روزشمار: بسیاری از صندوق‌ها سود را به صورت روزشمار محاسبه می‌کنند که برای سرمایه‌گذار مطلوب‌تر است.
- نقدشوندگی بالا: امکان تبدیل سریع واحدها به پول نقد، به‌ویژه در صندوق‌های ETF.
- مدیریت حرفه‌ای: دارایی‌ها توسط تیم‌های تحلیلگر و مدیران سرمایه‌گذاری مجرب مدیریت می‌شوند.
- شفافیت بالا: دسترسی به اطلاعات کامل صندوق و ترکیب دارایی‌ها.
- امکان بهره‌مندی از سود مرکب: در صندوق‌های بدون تقسیم سود (رشدی)، سود به اصل سرمایه اضافه شده و در دوره‌های بعدی به آن نیز سود تعلق می‌گیرد.
- تنوع‌بخشی: با سرمایه‌گذاری در یک صندوق، در واقع در سبد متنوعی از اوراق بهادار سرمایه‌گذاری کرده‌اید.
معایب سرمایه‌گذاری در صندوق درآمد ثابت:
- عدم تضمین اصل سرمایه: برخلاف سپرده بانکی، اصل پول توسط نهاد دولتی تضمین نشده است (هرچند ریسک سرمایه‌گذاری نزدیک بسیار پایین است).
- عدم تضمین سود پیش‌بینی شده: سود اعلامی، پیش‌بینی است و ممکن است اندکی کمتر یا بیشتر محقق شود.
- وجود کارمزد: شامل کارمزد صدور، ابطال (در برخی موارد) و کارمزد مدیریت سالانه است.
مزایا و معایب سپرده بانکی:
مزایا:
- امنیت بسیار بالا: تضمین اصل و سود سپرده توسط صندوق ضمانت سپرده‌ها (تا سقف معین).
- سود تضمین شده و قطعی: نرخ سود از ابتدا مشخص و ثابت است.
- سادگی و دسترسی آسان: فرایند افتتاح حساب و مدیریت آن ساده است.
- عدم وجود کارمزد مستقیم: برای نگهداری سپرده معمولاً کارمزدی پرداخت نمی‌شود (به جز هزینه‌های جانبی مانند صدور کارت).
معایب:
- بازدهی معمولاً پایین‌تر: نسبت به صندوق‌های درآمد ثابت، سود کمتری ارائه می‌دهد.
- سود ماه‌شمار (اغلب): در سپرده‌های بلندمدت، محاسبه سود ماه‌شمار است.
- جریمه برداشت زودهنگام (نرخ شکست): برداشت پول قبل از سررسید منجر به کاهش قابل‌توجه سود می‌شود.
- عدم امکان بهره‌مندی از سود مرکب به شکل صندوق‌ها: سود به‌حساب جداگانه‌ای واریز می‌شود و برای مرکب شدن نیاز به اقدام مجدد سپرده‌گذار دارد.
- تورم: در شرایط تورمی بالا، سود بانکی ممکن است نتواند قدرت خرید پول را حفظ کند.
مقایسه سوددهی در بانک و صندوق درآمد ثابت
- مقایسه سود بر اساس ریسک و بازدهی:
به‌طورکلی، صندوق درآمد ثابت یا سپرده بانکی هر دو جزو سرمایه‌گذاری‌های کم‌ریسک محسوب می‌شوند. اما سپرده بانکی ریسک نزدیک به صفر دارد، درحالی‌که صندوق درآمد ثابت ریسک بسیار پایینی دارد. به همین نسبت، انتظار بازدهی از صندوق درآمد ثابت معمولاً اندکی بالاتر از سپرده بانکی است.
- مقایسه سود بر اساس پایداری:
سود سپرده بانکی کاملاً پایدار و قابل‌پیش‌بینی است. سود صندوق درآمد ثابت نیز پایداری بالایی دارد، اما ممکن است نوسانات بسیار جزئی (مثبت یا منفی) نسبت به سود پیش‌بینی شده داشته باشد.
- مقایسه مالیات و هزینه‌ها:
- مالیات: در حال حاضر، سود حاصل از سپرده‌های بانکی و سود تقسیمی صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای اشخاص حقیقی معاف از مالیات است. این قانون ممکن است در آینده تغییر کند.
- هزینه‌ها: سپرده بانکی هزینه مستقیمی ندارد. صندوق‌های درآمد ثابت دارای کارمزد مدیریت، صدور و ابطال هستند که این هزینه‌ها در محاسبه NAV و سود اعلامی لحاظ شده است. یعنی سودی که به شما اعلام می‌شود، پس از کسر این هزینه‌هاست.
سود روزشمار یا ماه‌شمار چیست؟
سود روزشمار:
در این روش، سود به کمترین مانده‌حساب در طول روز تعلق می‌گیرد. این روش برای سپرده‌گذار جذاب‌تر است؛ زیرا امکان برداشت و واریز بدون ازدست‌دادن سود آن روز (تا قبل از اعمال قوانین جدید) فراهم است. در حال حاضر، سود روزشمار عمدتاً برای صندوق‌های درآمد ثابت و برخی حساب‌های کوتاه‌مدت بانکی اعمال می‌شود.
سود ماه‌شمار:
در این روش، سود به کمترین مانده‌حساب در طول ماه تعلق می‌گیرد. اگر پیش از پایان ماه از حساب برداشت شود، به مبلغ برداشتی در آن ماه سودی تعلق نمی‌گیرد (سود کمتری تعلق می‌گیرد). این روش برای سپرده‌های بلندمدت بانکی رایج‌تر است.
نکته بسیار مهم:
در برخی از صندوق‌ها که پرداخت سود ماهانه دارند نیز سود به‌صورت روزشمار محاسبه می‌گردد و چنانچه سرمایه‌گذار در اواسط ماه دارایی خود را برداشت کند، سود به‌صورت روزشمار محاسبه شده و به سرمایه‌گذار پرداخت می‌گردد.
انواع صندوق‌های درآمد ثابت
تفاوت صندوق درآمد ثابت از منظر تقسیم سود
۱. صندوق درآمد ثابت با تقسیم سود: این صندوق‌ها سود حاصل از سرمایه‌گذاری‌ها را به‌صورت دوره‌ای (معمولاً ماهانه) به‌حساب سرمایه‌گذاران واریز می‌کنند. مناسب افرادی که به دنبال درآمد نقدی منظم هستند.
۲. صندوق درآمد ثابت بدون تقسیم سود (رشدی یا انباشتی): در این نوع صندوق‌ها، سود حاصل شده به‌جای تقسیم، مجدداً در خود صندوق سرمایه‌گذاری شده و به ارزش واحدهای سرمایه‌گذاری (NAV) اضافه می‌شود. این امر منجر به رشد مرکب سرمایه در بلندمدت می‌گردد.
تفاوت در نحوه خریدوفروش صندوق درآمد ثابت
صندوق درآمد ثابت صدور و ابطالی: معاملات این نوع صندوق، از طریق سایت خود صندوق انجام می‌پذیرد. در این نوع صندوق هنگام صدور و ابطال واحدهای صندوق، صفه‌های خریدوفروش شکل نمی‌گیرد.
صندوق درآمد ثابت قابل‌معامله در بورس: معاملات این نوع صندوق‌ها مانند سهام شرکت‌ها، از طریق پنل کارگزاری‌ها انجام می‌پذیرد.
سود مرکب در صندوق چیست؟
سود مرکب به معنای “سود بر سود” است. در صندوق‌های درآمد ثابت بدون دوره تقسیم سود ماهانه، سودی که در یک دوره به دست می‌آید، به اصل سرمایه اولیه اضافه شده و در دوره بعدی، به مجموع اصل و سود قبلی، سود جدیدی تعلق می‌گیرد. این فرایند در طول زمان می‌تواند رشد قابل‌توجهی در سرمایه ایجاد کند و یکی از مزایای کلیدی این نوع صندوق‌ها نسبت به سپرده‌های بانکی سنتی (که سود به‌حساب جداگانه واریز می‌شود) است.
نکته: در صندوق صدور و ابطالی آسمان سهند، این امکان وجود دارد که با فعال‌کردن گزینه مربوط به سود مرکب، به سود سرمایه‌گذاران نیز مانند اصل سرمایه‌شان، سود تعلق بگیرد.
جمع‌بندی | صندوق درآمد ثابت یا بانک؟
پاسخ به این سؤال که “صندوق درآمد ثابت یا بانک، کدام یک بهتر است؟” برای همه یکسان نیست.
| ویژگی مورد مقایسه | صندوق درآمد ثابت | سپرده‌ی بانکی |
|---|---|---|
| ماهیت | ابزار سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در اوراق بهادار با درآمد ثابت | سپرده‌گذاری مستقیم در بانک |
| ریسک سرمایه‌گذاری | بسیار پایین (اصل سرمایه تضمین شده نیست) | نزدیک به صفر |
| بازدهی | معمولاً کمی بالاتر از سپرده‌ی بانکی، دارای سود پیش‌بینی شده | نرخ سود ثابت و تضمین شده |
| نحوه محاسبه سود | اغلب روزشمار | اغلب به‌صورت ماه‌شمار |
| نقدشوندگی | بالا | آنی |
| شفافیت اطلاعاتی | بسیار بالا (انتشار روزانه پرتفوی و NAV) | متوسط (توسط گزارش‌های دوره‌ای بانک) |
| مدیریت دارایی | توسط مدیران سرمایه‌گذاری حرفه‌ای | توسط بانک |
| سود مرکب | امکان‌پذیر است | محدود (نیازمند اقدام مجدد سپرده‌گذار) |
| کارمزد و هزینه‌ها | کارمزد مدیریت و صدور و ابطال (البته در NAV لحاظ می‌شود) | معمولاً ندارد (هنگام افتتاح حساب مبلغی کسی می‌شود) |
| نهاد ناظر | سازمان بورس و اوراق بهادار | بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران |
| مناسب برای | افرادی که به پارکینگ پول نیاز دارند و یا ریسک‌پذیری پایینی دارند | افرادی که حداکثر امنیت و سود پایین و البته تضمین شده می‌خواهند |
سپرده بانکی برای افرادی مناسب است که:
- به دنبال حداکثر امنیت و تضمین ۱۰۰ درصدی اصل و سود سرمایه خود هستند.
- تحمل هیچ‌گونه ریسکی، حتی بسیار اندک، را ندارند.
- نیاز به سادگی مطلق در فرایند سرمایه‌گذاری دارند.
- برای دوره‌های کوتاه‌مدت و با نرخ شکست مشخص، نیاز به نقدشوندگی با شرایط کاملاً معین دارند.
صندوق درآمد ثابت برای افرادی مناسب است که:
- به دنبال بازدهی کمی بالاتر از بانک هستند و حاضرند ریسک بسیار پایینی را بپذیرند.
- خواهان بهره‌مندی از سود روزشمار و پتانسیل سود مرکب هستند.
- به شفافیت اطلاعاتی و مدیریت حرفه‌ای اهمیت می‌دهند.
- نقدشوندگی بالا برایشان اولویت دارد.
در نهایت، تفاوت صندوق و بانک و تفاوت صندوق با سپرده در جزئیاتی است که می‌تواند برای هر فرد اهمیت متفاوتی داشته باشد. بسیاری از سرمایه‌گذاران هوشمند، بخشی از پرتفوی کم‌ریسک خود را به سپرده بانکی و بخش دیگری را به صندوق درآمد ثابت اختصاص می‌دهند تا از مزایای هر دو بهره‌مند شوند.
در صورتی که انتخاب شما صندوق درآمد ثابت است میتوانید با مطالعه مقاله “بهترین صندوق درآمد ثابت” دید بسیار بهتری نسبت به انتخاب صندوق‌های درآمد ثابت داشته باشد.
