برای اینکه یاد بگیریم هوشمند سرمایه گذاری کنیم، بهترین منبع کتاب سرمایه گذاری هوشمند نوشته بنجامین گراهام است. علیرغم اینکه این کتاب بیش از 70 سال پیش چاپ و منتشر شده است، همچنان اصول سرمایهگذاری مطرح شده در این کتاب به عنوان اصول بنیادین و قابل استفاده هستند. این کتاب از طرف «وارن بافت» نابغه دنیای سرمایهگذاری نیز به عنوان بهترین کتاب سرمایه گذاری معرفی شده است و در منابع مختلف نیز از آن به عنوان انجیل سرمایه گذاری یاد میشود.
هر فصل از کتاب سرمایه گذاری هوشمند یک نکته حکیمانه و الهام بخش دارد که در طول سالیان گذشته از چاپ نسخه اول، امتحان خود را پس داده است. این کتاب دارای جزئیات، معیارها و گامهای کاملا مشخص درباره چگونگی اجرای استراتژی سرمایه گذاری است.
در صورتی که برای یادگیری سرمایه گذاری هوشمند آماده هستید تا پایان این محتوا که خلاصهی کتاب 240 صفحهای بنجامین گراهام است با ما همراه باشید.
فصل اول: سرمایه گذاری در مقابل سفته بازی(سرمایه گذار تدافعی در برابر سرمایه گذار تهاجمی)
سرمایه گذاری فعالیتی است که در آن از طریق تجزیه و تحلیل، امنیت ارزشمند بودن سهام و سود کافی برای سهامدار تضمین میشود. به هرگونه فعالیتی که از این الزامات پیروی نمیکند در دنیای سرمایهگذاری سفتهبازی گفته میشود. گراهام در فصل اول کتاب خود با این تعریف مرزی پر رنگ بین سرمایه گذاری هوشمندانه و سفته بازی میکشد و سرمایه گذاری از سه بخش مساوی تشکیل میشود:
١. تحلیل بنیادی شرکتهایی که در آنها سرمایه گذاری می کنید؛
٢. حمایت به عمد و آگاهانه خود در برابر ضرر و زیانهای جدی؛
۳. خواستار عملکرد کافی و مناسب بودن، نه عملکرد فوق العاده.
2 استراتژی سرمایهگذاری از نظر گراهام نیز عبارتند از:
1. استراتژی سرمایهگذاری تدافعی: در این شیوه، سرمایهگذار علاقهمند به امنیت در سرمایه گذاری در کنار آزادی عمل است. وی پس از انتخاب هوشمندانه سهام، برای بهرهمندی از سود منتظر میماند.
۲. استراتژی سرمایهگذاری تهاجمی: در این شیوه، سرمایهگذار زمان و انرژی زیادی را صرف سرمایه گذاری میکند و به طور مداوم به تجزیه و تحلیل پرداخته و سبد سهام خود را تعدیل میکند.
استراتژی سرمایه گذاری تهاجمی مستلزم تحمل فشار زیاد روحی و جسمی است در حالیکه سرمایه گذار تدافعی هیچ هراس و وحشتی از نوسانات بازار نداشته و کاملا” بر احساسات خود پایبند است. از مزایای این دو روش میتوان به امکان استفاده از استراتژی تهاجمی و تدافعی به صورت همزمان و ترکیبی اشاره کرد.
فصل دوم: مفهوم تورم و سرمایهگذاری
در این فصل گراهام سرمایهگذاران را به درک هرچه بیشتر مفهوم تورم دعوت و نکات مهم زیر را مطرح میکند.
• برای ارزیابی و سنجش میزان موفقیت باید عایدی به دست آمده بعد از تورم سنجید نه بر اساس سود بدست آمده زیرا ممکن است نرخ تورم بیشتر از از سود ما باشد.
• سرمایه گذاری در سهام در 80 درصد مواقع ما را نسبت به تورم مصون میدارد.
• یکی دیگر از راههای پوشش تورم، علاوه بر سرمایهگذاری در سهام، سرمایه گذار در صندوق های سرمایه گذاری املاک و مستغلات (REIT) و اوراق خزانه (TIPS) است. البته امکان استفاده از این ابزارهای سرمایهگذاری در ایران وجود ندارد.
فصل سوم: یکی از اشتباههای متداول؛ بررسی تاریخچه بازار سهام و پیشبینی آینده بازار بر اساس آن
پیشبینی قیمت سهام بر اساس اطلاعات گذشته آن چه مشکلاتی و اشتباهاتی را ناشی میگردد؟
• سرمایه گذار با خیال اینکه بازار مجددا” رونق مییابد اقدام به خرید سهم میکند
• خرید و فروش بر اساس تحلیلها و بررسیهای دیگران و اعتماد به آنها
• اتکای بیش از حد به قدرت پیشبینی
از نظر گراهام، سرمایه گذار هوشمند همیشه ارزش سرمایه گذاری خود را فقط تابع قیمت پرداختی برای آن میداند.
فصلهای چهارم و پنجم: اصول سرمایه گذاری تدافعی
تصمیمات شما مبنی بر میزان تدافعی یا تهاجی بودن استراتژیتان نه تنها نباید روی تمایلات میزان ریسکپذیری شما تاثیرگذار باشد بلکه باید منجر به صرف زمان و انرژی بیشتر برای مدیریت سبد سرمایهگذاری سهامتان شود.
ریسک پذیری باید بر اساس شرایط فعلی زندگی باشد. مثلا” اینکه: آیا اعضای خانوادهتان از لحاظ مالی به شما متکی هستند؟ امنیت شغلیتان چقدر است؟ چه میزان پس انداز دارید؟ چقدر ضرر و شکست مالی برای شما قابل تحمل است؟
گراهام در این فصل از کتاب به سرمایهگذاری هوشمند میگوید که حداقل 25 درصد دارایی خود را در اوراق خزانه یا اوراق مشارکت سرمایه گذاری کند. این کار باعث میشود سرمایه گذار شجاعت سرمایه گذاری در سهام را نیز پیدا کرده و حتی اگر زمانی بازار دچار رکود یا ریزش شد، متحمل فشار روحی نگردد.
سرمایه گذاران کوتاه مدت بازار سهام، در طول زمان با مسائل مالیاتی گوناگونی دست و پنجه نرم میکنند. سرمایه گذار هوشمند برای سرمایه گذاری فقط به سراغ سهمهایی میرود که نسبت به آنها دید بلندمدت و دائمی داشته و فقط به یک یا چند سهم گلچین شده توجه نمیکند بلکه 10تا 30 شرکت را در صنایع مختلف مورد بررسی قرار میدهد.
اگر بعد از ساخت یک پرتفوی اولیه یا تدافعی متوجه شدید که در طول سال، بیش از یکی دو بار معامله می کنید یا در ماه بیشتر از یک یا دو ساعت برای تحلیل و بررسی وقت می گذارید، احتمالا” سرمایه گذاری خوبی انجام ندادهاید. دسترسی سریع و لحظهای به اینترنت، نباید منجر به تبدیل سرمایه گذاری هوشمند به سفته بازی گردد.
فصلهای ششم و هفتم: سیاست سرمایه گذاری
در صورتی که استراتژی سرمایهگذاری تهاجمی را پیش گرفتهاید، از معاملات روزانه سهام که بسیار پرریسک و خطرناک است، اجتناب کنید. در عرضه اولیههایی که قیمت گذاری بالاتر از ارزش ذاتی سهام است، نیز سرمایه گذاری نکنید. به اوراق قرضه بنجل به دیده تردید نگاه کرده و برای خرید اوراق قرضه خارجی احتیاط کنید.
یک شرکت بزرگ لزوما” نمیتواند یک سرمایه گذاری بزرگ هم باشد. اگر پول زیادی برای خرید سهام یک شرکت بدهید، هرچه شرکت بزرگتر شود، رشد قیمتی آن آهستهتر خواهد شد. وقتی نسبت قیمت به درآمد به بالای ۲۵-۳۰ برسد، در آن صورت ریسک سرمایهگذاری بسیار بالا رفته و سرمایه گذاری هوشمند نیست. عدم محبوبیت شرکتها امکان خرید سهام آنها با قیمت مناسبتر را فراهم میسازد.
سرمایه گذار هوشمند، به رشد قیمت سهم نه وقتی که در بالاترین میزان محبوبیت قرار دارد، بلکه زمانی که مشکلی برای آن به وجود میآید، علاقهمند میشود. خرید سهام شرکتهای خارجی نیز یکی دیگر از توصیه های این فصل از کتاب گراهام است.
اطلاعات بیشتر درباره انتخاب بهترین سرمایهگذاری بلندمدت (کلیک کنید)
فصل هشتم: نوسانات بازار
از دیدگاه گراهام، سفته بازی منجر به شکست و از دست دادن تمام سرمایه میگردد حتی اگر اینکار با احتیاط کافی انجام شود و به طور کامل مخالفت خود را با سفته بازی اعلام و سرمایه گذاران را از این عمل بر حذر می دارد. حتی زمانی که سرمایه گذار اقدام به خرید سهام در قیمتی نزدیک به ارزش واقعی آن میکند نیز سرمایه گذاری بی خطر نیست.
در ضمن، سرمایه گذار باید خواستار میزان راضی کنندهای از نسبت قیمت به درآمد، یک جایگاه مالی قوی و این دیدگاه که در آمدهای شرکت در طول سالهای آتی تأمین خواهد شد، باشد. پارادوکسی وجود دارد که هرچه شرکت موفقتر باشد، نوسانات قیمت سهامش نیز بیشتر میشود. این بدین معنی است که به طور واقعی، هرچه کیفیت سهام عادی بهتر شود، احتمال هجوم سفتهبازان برای خرید و فروش سهام شرکت بیشتر میشود.
در سرمایه گذاری در مقابل سفته بازی داریم: علاقه اصلی سفته بازان برای پیش بینی و کسب سود از نوسانات بازار است؛ اما علاقه اصلی سرمایه گذاران در شناسایی و خرید داراییهای مناسب به قیمت مناسب نهفته است.
فصل نهم: سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری
نکات مهم برای سرمایهگذاری هوشمند در صندوقهای سرمایهگذاری عبارتند از:
• یک صندوق سرمایه گذاری متوسط به لحاظ سوددهی و عملکرد، توانایی انتخاب سهام خوب را نداشته و سود ناشی از معاملات همگی صرف تحقیق و معامله میشود.
• صندوق های با هزینههای بیشتر، سود برگشتی کمتری دارند.
• انجام معاملات زیاد توسط صندوقهای سرمایهگذاری، کسب درآمد کمتر را به دنبال دارد.
• صندوق هایی با بی ثباتی بالا که بیشتر از میانگین نوسان دارند به احتمال زیاد بی ثبات باقی خواهند ماند.
اطلاعات بیشتر درباره صندوقهای سرمایهگذاری (کلیک کنید)
در این فصل کتاب گراهام به بررسی بیشتر مبحث صندوقهای سرمایهگذاری و معیارهایی که باید در هنگام انتخاب صندوقها به توجه شود، می پردازد:
• مدیران صندوقهای سرمایهگذاری بزرگترین سهامداران صندوقها هستند
• سهام صندوقها ارزان است
• جرئت متفاوت بودن و ایجاد تغییر و نوآوری را دارند
• صندوق ها مشتریان بیش از حد نمی گیرند(البته برای صندوقهای آسمان و به طور کلی در بازار ایران این مورد صدق نمیکند)
• معمولا” نسبت به بقیه شرکتها و صنایع دیگر تبلیغ کمتری دارند
برای انتخاب صندوق سرمایهگذاری، به چه نکاتی باید توجه داشت؟
1. هزینههای صندوق
۲. ریسکی بودن صندوق
٣. شهرت و تجربه مدیران
۴. عملکرد و تاریخچه صندوق
در کدام صندوق سرمایه گذاری کنیم؟ (کلیک کنید)
فصل دهم: مشاوران سرمایه گذاری
این فصل با چگونگی جستجو و انتخاب مشاور سرمایه گذاری سروکار دارد. یک اخطار مهم درباره به خدمت گرفتن یک مشاور مالی یا سبدگردان اختصاصی این است که شما حداقل به 1میلیارد تومان برای سرمایه گذاری نیاز دارید. تا زمانی که شما به این نقطه برسید، گراهام صندوقهای سرمایه گذاری شاخصی با کارمزد و هزینه کم را پیشنهاد میدهد.
برای انتخاب مشاور در سبدگردانی اختصاصی، به چه نکاتی باید توجه داشت؟
• فلسفه سرمایه گذاری شما چیست؟
• آیا فقط بر روی مدیریت دارایی و سهام تمرکز می کنید، یا به مالیات، املاک، برنامه ریزی دوران بازنشستگی بودجه بندی و مدیریت بدهی ها و بیمه هم توجه دارید؟
• در سهام سرمایه گذاری می کنید یا صندوق سرمایه گذاری؟
• آیا شما پیشرفت من را رصد خواهید کرد؟ آیا شما چک لیستی در اختیار من قرار میدهید تا بتوانم با استفاده از آن پیاده سازی نقشه مالی که در حال توسعه آن هستیم مشاهده کنم؟
• آیا برای خرید و فروش سهام از تحلیل تکنیکال استفاده می کنید؟
• آیا از زمان بندی بازار استفاده می کنید؟
جواب «بله» به هر کدام از دو سؤال آخر یک سیگنال «نه» برای انتخاب آن مشاور سرمایهگذاری باید باشد. البته عوامل و مولفههای دیگری نیز در این بخش توسط گراهام برای شناسایی مشاور (سبدگردان اختصاصی) نام می برد که به دلیل عدم کاربرد آنها در بازار سرمایه ایران، از بیان آنها صرف نظر میکنیم.
اطلاعات بیشتر درباره خدمات سبدگردانی اختصاصی (کلیک کنید)
فصول یازدهم و دوازدهم: تجزیه و تحلیل اوراق بهادار برای سرمایه گذاران تنبل – رویکرد کلی و سود هر سهم
هدف تجزیه و تحلیل اوراق بهادار تخمین ارزش واقعی یک سهم است که می توان آنرا با قیمت کنونی سهم مقایسه کرد تا مشخص گردد که آیا اوراق بهادار برای خرید جذاب هست یا خیر؟ در صورتی که ارزش سهم بالاتر از قیمت فعلی آن باشد برای خرید جذاب است. از نظر گراهام هر نوع تحلیل اوراق بهاداری که نیازمند چیزی بیش از یک حساب و کتاب ساده و ابتدایی باشد، به احتمال زیاد ناقص یا جعلی است.
برای سرمایه گذاری هوشمند در سهام باید به چه نکاتی توجه کرد؟
• چشم انداز دراز مدت و کیفیت مدیریت شرکت
• استحکام مالی و ساختار سرمایه شرکت
• جزئیات سود سهام شرکت
• نرخ سود سهام کنونی شرکت
«فصلهای ۱۳، ۱۷ و ۱۸ روشن کننده نکاتی است که طی این مقاله تا به الان مطرح شده است.»
فصول چهاردهم و پانزدهم: انتخاب سهام برای سرمایه گذاری تدافعی یا تهاجمی
استراتژی سرمایه گذاری تهاجمی بر روی همان اصول بنیادی سرمایه گذاری تدافعی بنا شده، اما یک انعطاف پذیری بزرگ تر دارد: کاربرد آزمونهای متعدد معقولیت، کیفیت و قیمت در کنار چیزهایی که برای سرمایه گذار تدافعی مطرح کردیم. اما سرمایه گذاران تهاجمی باید بیشتر منعطف باشند و به خریدهای قابل توجه و سودده خود اجازه دهند تا لکه سیاه کوچک ناشی از اشتباهات و ضررهای سرمایهگذاری را پاک کند.
فصل شانزدهم: وارنت و سایر اوراق قابل تبدیل
گراهام در این فصل از کتاب سرمایه گذاری هوشمند به بررسی مزایا و معایب اوراق قرضه قابل تبدیل می پردازد، سرمایه گذاریهایی که رفتاری همچون سهام و عملکردی شبیه اوراق اختیار معامله دارند. شما می توانید اوراق قرضه را نگه داشته و سود آن را دریافت نمایید، یا اینکه آن را با سهام عادی شرکت به نسبتی که از پیش تعیین شده است تعویض کنید.
در وال استریت اغلب اوراق قرضه قابل تبدیل به عنوان «یک تیر و دو نشان» در سرمایه گذاری، یاد میشود. اما سرمایه گذار هوشمند میداند که اوراق بهادار قابل تبدیل، درآمد کمتر و ریسک بیشتری نسبت به سایر اوراق قرضه به همراه دارند.
فصل نوزدهم: سهامداران و مدیران شرکتها
سود یا تجزیه سهام، بیان مجدد ساختار سهام عادی است، احتمالا به این دلیل که حدودِ قیمت پایین تر برای سهامداران قدیم و جدید قابل قبول تر و از نظر سرمایه گذاری جذابتر خواهد بود. سود سهام مناسب، سودی است که به سهامداران پرداخت می شود تا به آنها مدرک مشهودی از درآمدهای شرکت داده شده باشد. این باور است که سهامداران باید از مدیران شرکت سود پرداختی نرمال و منظمی را (فرضا دو سوم سود سالانه تقاضا کنند یا اینکه مدیران به سهامداران ثابت کنند که سودهای انباشته شده در جایی سرمایه گذاری شده اند که موجب افزایش رضایت بخش درآمد هر سهم در آینده خواهد شد. منظور گراهام از حاشیه امنیت بر استدلال ریاضی داده های آماری استوار است، یعنی فهمیدن ارزش ذاتی سرمایه گذاری ها با استفاده از تکنیکهای اشاره شده در فصلهای قبل.
سرمایه گذار هوشمند باید بر روی انجام درست تحلیل تمرکز کند، اما همچنین باید به فهمیدن و احتیاط درباره اتفاقات غیرقابل اجتنابی که منجر به خطا می شود، توجه داشته باشد. در مورد سهام عادی که برای سرمایه گذاری در شرایط عادی خریداری می شود، حاشیه امنیت در قدرت درآمد مورد انتظاری نهفته شده که به طور قابل توجهی بیشتر از نرخ اوراق قرضه با مشارکت است. ایده حاشیه امنیت وقتی واضحتر می شود که آن را به حوزه اوراق بهادار ارزان ارزشگذاری شده اعمال می کنیم.
بنجامین گراهام به معنای واقعی کلمه، یک تفاوت عمیق بین قیمت سهام در یک طرف و ارزش مشخص یا ارزیابی شده در طرف دیگر در نظر می گیرد که این تفاوت را حاشیه امنیت مینامد. یک ارتباط نزدیک و منطقی بین مفهوم حاشیه امنیت و اصل متنوع سازی وجود دارد و آن این است که حاشیه امنیت فقط این تضمین را می دهد که فرد شانس بیشتری برای سود دارد تا زیان، نه اینکه زیان غیرممکن است.